Spring naar content

Motivatie – Wat werkt?

Voldoende motivatie bij een hulpvrager is essentieel voor het slagen van een interventie. Die motivatie ontstaat vaak niet zomaar. Professionals vervullen een belangrijke rol bij het ontwikkelen ervan.

Voor meer achtergrondinformatie kun je de verdiepingsartikelen over motivatie raadplegen. Lees verder om te ontdekken welke werkzame bestanddelen van pas kunnen komen om mensen te motiveren om financieel gezond gedrag te gaan vertonen.

Gebruik motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering is een gespreksmethode om gedragsverandering te stimuleren. In de eerste fase besteed je vooral aandacht aan het versterken van iemands motivatie om te veranderen. In de tweede fase versterk je iemands betrokkenheid en zet je iemand aan om zelf te gaan veranderen.

Bij de eerste fase draait het vooral om het uitlokken van verandertaal, je laat de ander zelf benoemen dat gedragsverandering nodig is. In de volgende fase stimuleer je iemand om zelf doelen en plannen te bedenken. Met gesprekstechnieken kun je iemands motivatie voor gedragsverandering stimuleren, terwijl je tegelijkertijd de behoefte aan autonomie, betrokkenheid (in dit geval gelijkwaardige samenwerking met de professional) en competentie vervult.

Werkzame elementen in motiverende gespreksvoering

Hieronder staan enkele werkzame elementen van motiverende gesprekvoering:

  • Een empathische en op samenwerking gerichte houding van de professional draagt bij aan een gelijkwaardige relatie met de hulpvrager. Vanuit die houding kun je een constructieve, op samenwerking gebaseerde relatie opbouwen.
  • Besteed aandacht aan de waarden die de ander belangrijk vindt. Je kunt de motivatie voor gedragsverandering versterken door iemand te laten inzien dat het huidige gedrag tegen zijn eigen waarden ingaat.
  • Met motiverende gespreksvoering lok je meer verandertaal uit dan met een directe en dwingende gespreksstijl. Het respecteert de basisbehoeften aan autonomie, betrokkenheid en competentie. Je versterkt er ook iemands betrokkenheid bij het veranderingsproces mee doordat de plannen om te veranderen worden gebaseerd op iemands eigen input.
  • De mate waarin iemand zelf voor verandering pleit, is een sterke voorspeller voor het succes van gedragsverandering.
  • Wees je bewust van de verschillende fases van het proces van gedragsverandering en sluit daarbij aan.
  • Ondersteun iemands geloof in eigen kunnen (self-efficacy). Door duidelijke communicatie, maar ook door taken op te delen in kleine onderdelen. Zo kan iemand bij elke afgeronde taak of stap het gevoel van succes ervaren. Meer weten? Lees dan de MAST-handreiking.

Denk na over de context

Of werkzame elementen echt effect hebben, hangt ook af van de omstandigheden en de toepassing. Bedenk dus goed of een bepaald element ook in jouw interventie van meerwaarde is. Met een planevaluatie krijg je meer zicht op de te verwachtten effecten.

Babcock, E. (2014) Using brainscience to create new pathways out of poverty. Boston: Crittenton Women’s Union.

Brink, C. (2010) Methodebeschrijving Motiverende gespreksvoering: Databank Effectieve sociale interventies. Utrecht: Movisie.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2002). Self-determination research: Reflections and future directions. In E. L. Deci & R. M. Ryan (Eds.), Handbook of self-determination research (p. 431–441). University of Rochester Press.

Deci, E. L. & Ryan, R. M. (2002). Overview of self-determination theory: An organismic dialectical perspective. Handbook of self-determination research, 2, 3-33.

Deci, E.L. & Ryan, R.M. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well-being. American Psychologist vol. 55 no 1, Jan 2000, 68-78, https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68

Evers, E.R.K. (2015). Sets. How the Organization Affects Judgments & Choice. Tilburg, Nederland: Tilburg University.

Marylène Gagné (Ed.) (2015). The Oxford Handbook of Work Engagement, Motivation, and Self-Determination Theory. New York: Oxford University Press.

Mullainathan, S., & Shafir, E. (2020). Schaarste: Hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen. Amsterdam: Maven Publishing.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. New York: The Guilford Press. https://doi.org/10.1521/978.14625/28806

Simonse, O., Wilmink, G. & van der Werf, M. (2017). Effectieve manieren om verantwoord financieel gedrag te bevorderen. Nibud, Wijzer in Geldzaken. https://www.nibud.nl/wp-content/uploads/effectieve-manieren-om-verantwoord-financieel-gedrag-te-bevorderen-jan2017.pdf

Tonnon S., Madern T., Kruithof M., Stallen M., van der Laan J., Jungmann N., van Geuns R., van Dijk Wilco W. (2018). Kennis in uitvoering: Een verkenning van de kennis die professionals gebruiken in de uitvoering van de schuldhulpverlening en de mate waarin die kennis berust op wetenschappelijke bewijsvoering. Utrecht, Nederland: Lectoraat Schulden en Incasso.

Van den Broeck, A., Ferris, D. L., Chang, C. H., & Rosen, C. C. (2016). Review of

Self-Determination Theory’s Basic Psychological Needs at Work. Journal of Management, 42(5), 1195-1229. http://doi.org/10.1177/0149206316632058.

Van der Laan, J., Goede, W., Van Doorn, M., van Geuns, R. (2017) Een gedragsgerichte benadering van armoede. Van beleid naar uitvoering. Amsterdam: Lectoraat armoede interventies. Hogeschool van Amsterdam