Beperking en sociaal beleid – gezondheidseffecten

Impact van sociaal beleid op gezondheid bij een beperking

Mensen met een beperking die te maken hebben met sociaal beleid kunnen ervaren dat er geen rekening gehouden wordt met hun omstandigheden, bijvoorbeeld wanneer zij verplicht aan activiteiten moeten deelnemen. De regelingen zorgen voor verlies in zelfvertrouwen en waardigheid en een gevoel van onmacht. Mensen ervaren daardoor meer angst en het zorgt ervoor dat zij minder goed werk kunnen zoeken. Het heeft dus een negatieve impact op (mentale) gezondheid.

Een ander onderzoek keek naar de effecten van bezuinigingen die invloed hadden op het aanvraagproces van een uitkering. Men had het gevoel gelabeld en beschuldigd te worden. Zij ervaarden meer stress en angst. Als men afhankelijk wordt van familie, zorgt dat voor meer stress en negatieve emoties. Daarnaast wordt het systeem als complex en ontmenselijkend ervaren en zorgde het voor veel wantrouwen.

Als mensen met een beperking meerdere keren moeten bewijzen dat ze ergens recht op hebben, zorgt dat voor boosheid en frustratie. Ook zorgt het er soms voor dat mensen traumatische ervaringen herbeleven. Daarnaast ervaren zij constante stress omdat zij onzeker zijn over of ze de uitkering nog wel mogen houden.

Door het stigma in de maatschappij, rondom het hebben van een beperking én werkloosheid, krijgt men het gevoel oneerlijk, onbeleefd, respectloos, neerbuigend en soms dreigend behandeld te worden. Dat zorgt voor angst, verlies van zelfvertrouwen, zelfveroordeling, internalisatie van het stigma, schaamte, twijfels, machteloosheid en hopeloosheid.

Wanneer men steun krijgt van hun sociale netwerk, zorgt dat voor minder isolatie en meer motivatie. Wel kan het zorgen voor minder comfort en schuldgevoelens. Daarnaast helpt het voor sommigen om de overheid als de oorzaak van moeilijkheden te zien. Dat maakte het men makkelijker om het stigma van zich af te zetten.

Implicaties voor beleid

• Zorg ervoor dat beleidsregelingen aansluiten bij de omstandigheden van de inwoner, bijvoorbeeld wanneer deze een beperking heeft. Denk hierbij aan het verminderen van deelname aan verplichte activiteiten.
• Beperk, waar mogelijk, het aantal momenten waarop iemand met een beperking moet aantonen waar zij recht op hebben.
• Bied mensen met een beperking die te maken hebben met sociaal beleid extra steun om  beter om te gaan met de negatieve (gezondheids)effecten die zij kunnen ervaren.

_{Auteur: Eline van Bennekom; Wageningen Universiteit, in samenwerking met Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Universiteit Leiden en I&O Research Gemeente Amsterdam. Met financiering van de Nationale Wetenschapsagenda, mogelijk gemaakt door NWO en ZonMw.}